Międzynarodowy Dzień Ptaków ustanowiony został już w 1906 r., stało się to podczas ratyfikacji Konwencji o Ochronie Ptaków Pożytecznych dla Rolnictwa z 19 marca 1902 r. Polska przystąpiła do konwencji w 1932 r. Koordynatorem obchodów jest BirdLife International – ogólnoświatowa federacja organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną ptaków, której partnerem w Polsce jest OTOP.

Głównym celem święta jest zwrócenie uwagi na zagrożenia przed jakimi stoją ptaki, a przede wszystkim zachęcenie ludzi do zaangażowania się w ich ochronę.

Szacuje się, że na świecie żyje około 10 tysięcy gatunków ptaków. Niestety ponad 1250 gatunków zagrożonych jest wyginięciem. Stanowi to 13% wszystkich gatunków ptaków! W Polsce występuje ich około 350 gatunków, a każdy z nich ma swoje wymagania siedliskowe związane z możliwością odpoczynku, zdobycia pokarmu, znalezienia partnera do rozrodu i odchowania piskląt. Duża grupa to gatunki wyspecjalizowane, wymagające szczególnych warunków. Te gatunki nie wytrzymują presji człowieka i zanikają, jak np. rzadkie dzięcioły: białogrzbiety i trójpalczasty, których występowanie zależy od obecności martwych drzew.

Bardzo istotnym zagrożeniem są dla ptaków postępujące zmiany w naturalnych siedliskach i wciąż zwiększająca się presja człowieka. Coraz więcej miejsca zajmujemy pod zabudowę, drogi i przemysł, wycinamy stare lasy, osuszamy mokradła, regulujemy rzeki. Zmieniają się też tereny rolnicze. Znikają przydrożne aleje drzew, miedze, śródpolne zakrzaczenia i oczka wodne, a mozaikę pól zastępują wielohektarowe monokultury. Tymczasem z samymi przydrożnymi alejami związanych jest w Polsce około 60 gatunków ptaków, a w zadrzewieniach śródpolnych liczba ta dochodzi do 80 gatunków!

Część gatunków cechuje szeroka tolerancja i dobrze radzą sobie w siedliskach silnie zmienionych – mieszkają tuż obok nas – w miejskich parkach, ogrodach, na cmentarzach, a nawet  w niewielkich zadrzewieniach. Niektóre z nich, jak jerzyki, kawki, gołębie czy pustułki nauczyły się gniazdować na miejskich osiedlach, gdzie wysokie bloki przypominają skalne urwiska, a parapety, gzymsy  i otwory wentylacyjne pełnią rolę skalnych półek. Towarzyszą nam wróble, mazurki, które budują gniazda w szczelinach budynków czy pod dachówkami, a także bogatki, które potrafią założyć gniazdo w skrzynce elektrycznej, w szlabanie, a nawet nie pogardzą słupkiem ogrodzeniowym!

Z okazji święta zachęcamy wszystkich do bardziej uważnego przyjrzenia się ptakom. Aby je obserwować nie trzeba robić dalekich wypraw – na początek zajrzyjmy do ogrodu, parku czy na skwerek. Nawet w mieście, wśród domów możemy rozpocząć swoją przygodę z przyrodą. Wystarczy spojrzeć na świat trochę innym okiem – z odrobiną uwagi i cierpliwości.

E. Fraszczyńska