Rycyk (Limosa limosa) – gatunek wędrownego ptaka wielkości dużego gołębia. Odznacza się wyjątkowo długim i prostym dziobem oraz długimi nogami co sprawia wrażenie, że ptak wydaje się większy. W szacie godowej samiec jest nieco bardziej intensywnie ubarwiony od samicy z rdzawopomarańczową piersią i szyją. W locie widoczne na skrzydłach biały pas oraz czarny pas na ogonie z białym kuprem. Gniazduje na rozległych podmokłych łąkach i torfowiskach. Niegdyś był to ptak powszechnie spotykany w naszym kraju obecnie jednak jest to bardzo nieliczny gatunek, którego populacja w latach 2008-2012 szacowana była na 1500–2000 os. Jak jednak pokazuje Monitoring Ptaków w Polsce w latach 2007–2018 jego populacja w kraju spadła o 52%. Rycyk jest również uwzględniony w Czerwonej Księdze Ptaków Ziemi Łódzkiej gdzie jest uznany za gatunek krytycznie zagrożony, również taki status ma w najnowszej „Czerwonej liście ptaków Polski”. Być może dlatego od 2021 roku rycyk został uwzględniony w Państwowym Monitoringu Środowiska w ramach programu Monitoringu Łąkowych Siewek.
Celem programu będzie śledzenie zmian liczebności czterech gatunków siewek typowych dla obszarów łąkowych – kulika wielkiego, rycyka, krwawodzioba i czajki. Do 100 powierzchni 2x2 km, na których do tej pory realizowano Monitoring Kulika Wielkiego, dodatkowo wylosowano 60, w oparciu o aktualne rozmieszczenie wszystkich czterech monitorowanych gatunków. Dzięki większej liczbie powierzchni uzyskane trendy będą jeszcze bardziej dokładne, co w przyszłości może pomóc skuteczniej chronić gatunki oraz ich siedliska. W Spalskim Parku Krajobrazowym jeszcze w latach 90 ubiegłego wieku miał być powszechnie spotykany w dolinie Pilicy zwłaszcza na Łąkach Ciebłowickich gdzie gniazdowało 12-13 par, od kilku lat jednak tam nie są obserwowane. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku podczas sporządzania diagnozy do Planu Ochrony Spalskiego Parku Krajobrazowego miał już nie występować na terenie Parku. Obecnie rycyki w Spalskim Parku są spotykane w jego wschodniej części jednak tylko nieregularnie gniazdują co jest w głównej mierze związane z występowaniem wiosennych rozlewisk na łąkach. W ostatnich latach były tu stwierdzane tylko w dwóch miejscach na łąkach między Roszkową Wolą a Grotowicami oraz na Błotach Brudzewickich. W tym drugim przypadku istnieje możliwość utworzenie wiosennych rozlewisk na łąkach poprzez ustawienie zastawek na rowach melioracyjnych jednak te bardzo szybko są usuwane, jedynie działalność bobrów, którym niekiedy udaje się zalać łąki w okresie wiosennym daje możliwość do przystąpienia do lęgów dla tych bardzo ciekawych ptaków. Niestety w tym roku jeszcze rycyków tam nie widziałem, a ostatnie lęgowe ptaki obserwowałem w tym miejscu w 2019 roku. W zeszłym roku woda szybko została spuszczona z łąk, a w tym roku mimo śniegów rozlewisk na łąkach brak. W drugim miejscu rycyki w ostatnich latach też miały ciężki czas. W tym roku jest nadzieja na ponowne lęgi, gdyż podczas ostatniej kontroli było tu już 5 osobników. Ptaki pięknie tokują, można zakładać, że przystąpią tu w tym roku do lęgów. Tutaj też ptaki są mocno związane z wodą i tu też można utrzymać wyższy poziom wody na wiosnę, aby ptaki miały możliwość bezpiecznego wyprowadzenia młodych. Część rozlewisk jest w bezodpływowych zagłębieniach terenu skąd woda wolniej schodzi i gdzie może się zgromadzić po opadach czy śnieżnych zimach jak to miało miejsce w tym roku. Takie miejsca są kluczowe dla przetrwania tego gatunku. Czynnikiem, który ma też znaczenie dla przetrwania tego gatunku jest utrzymanie ekstensywnej gospodarki rolnej poprzez wykaszanie łąk zwłaszcza w miejscach gdzie powstają wiosenne rozlewiska.
Literatura:
Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. 2019. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. Biuletyn Monitoringu Przyrody 20: 1–80.
Chodkiewicz T., Kuczyński L., Sikora A., Chylarecki P., Neubauer G., Ławicki Ł., Stawarczyk T. 2015. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. Ornis Polonica 56: 149–189.
Janiszewski T., Podlaszczuk P., Wężyk M., Wojciechowski Z. 2016. Czerwona Księga Ptaków Ziemi Łódzkiej. Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej. Łódź.
Svensson L., Mullarney K., Zetterstrom D. 2012. Przewodnik Collinsa. Ptaki. Najpełniejszy przewodnik do rozpoznawania ptaków Europy i obszaru śródziemnomorskiego. MULTICO, Warszawa.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. 2020. Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki.
https://monitoringptakow.gios.gov.pl/aktualnosci/nowe-programy-monitoringu-ptakow-polski.html
