W marcu 2022 roku Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego rozpoczął projekt czynnej ochrony dudka. Na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego rozwieszono 20 specjalistycznych budek lęgowych dla tego gatunku.
Dudki, fot. Wojciech Bronowski
Dudek jest nie do pomylenia z żadnym innym ptakiem. Charakterystyczny czubek na głowie oraz intensywne ubarwienie czyni go jednym z najbardziej rozpoznawalnych ale i urokliwych mieszkańców terenów otwartych. Mimo dosyć pospolitego występowania na niżu, jego liczebność w ostatnich latach spada. Jedną z przyczyn tego trendu jest nadmierne usuwanie starych próchniejących drzew z obszernymi dziuplami, w których dudki zakładają gniazda. Najczęściej budują je w starych drzewach owocowych (gruszach, jabłoniach), wierzbach i topolach. Zdarza się również zakładanie gniazd w szczelinach budynków, stosach drewna lub kamieni. Kolejną przyczyną spadku liczebności dudka jest zanikanie siedlisk sprzyjających jego występowaniu. Ptak ten zasiedla tereny otwarte o dosyć mozaikowatej strukturze – pola, łąki i pastwiska poprzeplatane lasami i zadrzewieniami śródpolnymi. Chętnie przebywa blisko dolin rzecznych oraz na obszarach z prowadzonym ekstensywnym wypasem zwierząt gospodarskich. Z uwagi na polowanie z ziemi, preferuje tereny o niskiej, trawiastej roślinności, najlepiej słoneczne i piaszczyste.
 |
 |
 |
Siedliska występowania dudków, fot. A. Pruszkowska
Przez wiele lat zalecano wieszanie dla dudków standardowych budek lęgowych typu D. Konstrukcja ta nie chroniła jednak ptaków przed drapieżnikami (np. kuną, łasicą). Nowy model budki, z dołączoną blachą na przedniej ścianie oraz pomniejszonym otworem wlotowym, zapewnia ptakom znacznie większy sukces lęgowy. Aby dodatkowo ułatwić dudkom zasiedlanie budek, zastosowano niestandardową metodę ich wieszania. Tradycyjny montaż budki zakłada wieszanie jej na wysokości około 4-5 metrów. Sprzyja to jednak zajmowaniu jej przez inne gatunki ptaków – między innymi szpaki czy wróble, z którymi dudek przegrywa konkurencję. Ponieważ dudkowi nie przeszkadzają w naturze dziuple położone na niższych wysokościach, budki powieszone zostały około 1-1,5 m nad ziemią, co zmniejsza ryzyko zajęcia jej przez inne ptaki, szukające w pierwszej kolejności wyżej położonych otworów. Pamiętajmy, że dudki powracają do Polski dopiero w pierwszej połowie kwietnia, a więc znacznie później od ich sprytnych konkurentów – szpaków. Mają więc o wiele trudniej znaleźć odpowiednie i jeszcze nie zajęte miejsce na gniazdo. Zastosowano więc w budkach eksperymentalną metodę zasłonięcia otworów wlotowych do czasu powrotu dudków do kraju.
 |
 |
 |
Budki lęgowe dla dudka. Na trzecim zdjęciu budka z zamkniętym otworem na czas powrotu ptaków do kraju. Fot. K. Nowak, A. Pruszkowska
Oby każda nowa budka zwabiła swego dudka… :-)
Oprac. K. Nowak
