Dnia 16 września 2024 r. obchodzimy Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej, ustanowiony na cześć podpisania Protokołu Montrealskiego (PM) w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) w 1987 r. Hasłem przewodnim tej rocznicy jest „Advancing Climate Action” (Postęp w działaniach klimatycznych).
Obchody Dnia mają na celu propagowanie działań służących realizacji celów Protokołu i jego aneksów w sprawie ochrony warstwy ozonowej, która chroni Ziemię i życie na niej przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym.
Ozon jest niszczony, gdy reaguje z cząsteczkami zawierającymi azot, wodór, chlor lub brom. Wprawdzie niektóre molekuły niszczące ozon występują naturalnie, jednakże największe szkody wynikają z działalności człowieka. Ludzie wytworzyli inne substancje zubożające warstwę ozonową (w szczególności freony), doprowadzając do rozrostu dziury ozonowej.
Dzięki Protokołowi Montrealskiemu i jego późniejszym poprawkom wprowadzającym dalsze ograniczenia w produkcji substancji szkodliwych dla ozonu, w ciągu kilku dziesięciu lat należy oczekiwać stopniowej regeneracji warstwy ozonowej. Już teraz widoczne jest, że od 2000 roku następuje stopniowe odradzanie się warstwy ozonowej Ziemi.
Wprowadzona w 2016 r. do Protokołu tzw. Poprawka z Kigali, wymagała stopniowego wycofywania produkcji i zużycia niektórych wodorofluorowęglowodorów (HFC). HFC nie niszczą bezpośrednio warstwy ozonowej, ale są silnymi gazami, które przyczyniają się do globalnego ocieplenia i przyspieszenia zmian klimatycznych. Szacuje się, że ww. poprawka pozwoli uniknąć kolejnego ocieplenia o 0,3–0,5°C do 2100 r.
Wycofanie 99% substancji zubożających warstwę ozonową w ramach Protokołu Montrealskiego skutecznie dopomogło w ograniczeniu wzrostu efektu cieplarnianego poprzez udaremnienie emisji 135 miliardów ton równoważnika CO2 w okresie od 1990 roku do 2010 roku. Ponadto naukowcy stwierdzili, że dziura ozonowa nad Antarktydą jest coraz mniejsza, stężenia chloru pochodzącego z substancji zubożających warstwę ozonową w atmosferze osiągnęły maksimum ok. 2000 roku i następnie wskutek działań podjętych w Protokole Montrealskim zaczęły spadać. Oczekuje się, ze ok. 2050 r. ich poziom powróci do poziomu z roku 1980.
Źródło: Przystanek Nauka UŚ
Opr.DWB.
