Dziedzictwo kulturowe

Klauzula informacyjna dot. przetwarzania danych osobowych na podstawie obowiązku prawnego ciążącego na administratorze. Szczegółowe informacje znajdują się w zakładce: Polityka prywatności.

Teren ZPK wyróżnia się również znacznymi wartościami kulturowymi. Znajduje się tu wiele cennych i bogatych stanowisk archeologicznych, dzięki którym w dość czytelny sposób odtworzono historię pradziejowego osadnictwa aż po dzisiejsze czasy. Analiza wydobytych przedmiotów pozwala określić, że pierwsi osadnicy pojawili się tu ok. 10 do 8 tysięcy lat p.n.e. podążając za wędrującymi na północ stadami reniferów. Obok wielu wartościowych znalezisk najcenniejsze zabytki archeologiczne to datowane na II-III w.n.e. dwa okazałe kurhany położone na krawędzi doliny Warty w Przywozie. Przypuszczalnie pochowano w nich miejscowych wodzów plemiennych.

Jeden z tych kurhanów liczył ok. 25 m średnicy i prawie 5 m wysokości. Pochowanemu w nim mężczyźnie ofiarowano cenne naczynia pochodzenia rzymskiego, a jego szatę, przed spaleniem na stosie, ozdobiono srebrną i złotą biżuterią. Wielkość i bogate wyposażenie kurhanu przemawiają za uznaniem tego obiektu za miejsce spoczynku jednostki z najwyższej warstwy społecznej. Dlatego właśnie mogiłę w Przywozie uznano za „Kurhan książęcy”, który usypano pod koniec II w.n.e.

Kurhan drugi zbudowano w podobny sposób. Został on jednak rozgrabiony. Oba kurhany z Przywozu zostały po zakończeniu badań zrekonstruowane i stanowią dziś ciekawy element krajobrazu.

Wielką atrakcją Parku są zachowane do dnia dzisiejszego interesujące zabytki architektury i sztuki. W pierwszej kolejności należy wymienić drewniane budownictwo sakralne pochodzące z pierwszej połowy XVI w., o niespotykanej gdzie indziej w Polsce architekturze i oryginalnym wystroju artystycznym.

Kościółki typu wieluńskiego znajdują się w Łaszewie Rządowym oraz poza terenem parku w pobliskim Grębieniu (z renesansową polichromią fundacji Jana Łaskiego), Popowicach, Gaszynie, Kadłubie i Wierzbiu. Charakteryzują się tym, że mają jedną prostokątną nawę i węższe, wielobocznie zamknięte prezbiterium, które pokrywa wspólny stromy dach, kryty gontem. Dach wsparty jest często na rzeźbionych podporach (kroksztynach) tworzących rodzaj okapu. Kościoły są szalowane, konstrukcji zrębowej, na obłap. Cechą szczególną ich architektury są zgrabne, niskie wieże, zorientowane ku zachodowi i na ogół nie przekraczające kalenicy nawy. Wartość tych zabytków podnosi wyposażenie ich wnętrz w cenne obrazy i rzeźby.

Kolejną perełką sakralnej architektury drewnianej jest stara, prawdopodobnie XVIII - sto wieczna kapliczka w Kamionie. Pamięta ona czasy, kiedy posiadający XII - sto wieczną metrykę Kamion był królewskim miastem. Również miejskie prawa posiadał położony po przeciwnej stronie Warty Toporów. Oba te miasta rozwinęły się przy przeprawie przez Wartę, na trasie szlaku handlowego z Wrocławia do Kijowa, gdzie w XV wieku funkcjonowała komora celna.

Na terenie parku zachowały się również interesujące zabytki techniki. Najcenniejszym jest drewniany wodny młyn (obecnie elektryczny) w Kępowiźnie z XIX w. Zachowały się również prymitywne piece do wypału kamienia wapiennego, tzw. wapienniki, z początku XX wieku, których krótkie, grube kominy stanowią obecnie typowy krajobraz parku.