NPK

 Wśród elementów i cech środowiska kulturowego szczególną uwagę zwraca Opactwo Cystersów w Sulejowie - Podklasztorze. Założone w 1176 r. Opactwo jest najcenniejszym i jednym z najstarszych zabytków późnoromańskich, należy do lepiej zachowanych obronnych założeń cysterskich w Europie. Wszystkie obiekty zespołu klasztornego o.o. cystersów są wpisane do rejestru zabytków. Zabudowania opactwa reprezentują różne style architektoniczne począwszy od późnoromańskiego kościoła i wschodniego skrzydła klasztoru z pierwszej połowy XIII w., przez elementy zespołu z XV-XVII w. Zabudowania zespołu klasztornego tworzą obszerny, nieregularny wielobok.

Sulejów

Walory kulturowe Sulejowa pozostają w cieniu monumentalnego opactwa. Sulejów przez ponad sześć wieków pozostawał w rękach zakonników, by w 1819 r. stać się własnością rządową. Ochroną konserwatorską objęty jest zespół neogotyckiego kościoła p.w. św. Floriana. Ponadto w okolicach Sulejowa znajdują się obiekty wpisane do ewidencji zabytków, które świadczą o powiązaniach historii osady z budową geologiczną obszaru. Wszakże to zasoby wapieni, margli, skał krzemionkowych i wapienno – krzemionkowych zdecydowały o powstaniu, już w średniowieczu, kamieniołomów wapienia, zaś w XIX w. zbudowano tutaj piece do wypalania wapna. Do dnia dzisiejszego przetrwały zaledwie ruiny zabytkowych pieców „Wiktor” i „Jan”, które wraz ze śladami po dawnej eksploatacji surowców skalnych kształtują interesujący zabytkowy krajobraz.

Współcześnie Sulejów funkcjonuje jako istotny element szlaku turystycznego, będącego sposobem do poznania długiej historii i tradycji miasta i okolic.

Bąkowa Góra

Bąkowa Góra to wzniesienie o wysokości 282 m n.p.m. położone w otulinie Parku, po zachodniej stronie Pilicy, z którego roztacza się widok na Dolinę Pilicy. Jest to miejsce o wybitnych walorach krajobrazowych i kulturowych. Wieś Bąkowa Góra znajduje się na wschodnim stoku wzniesienia i jest znana od XIV w. Drzewostan, znajdujący się na szczycie wzniesienia, to pozostałość parku podworskiego. Teraz ma on charakter typowo leśny. Wśród zadrzewienia starego parku znajdziemy ruiny zamku - rycerskiej siedziby obronnej wzniesionej na przełomie XIV i XV w., na miejscu starszego założenia obronnego przez rodzinę Bąków oraz dwór późnobarokowy wzniesiony przez Małachowskich w latach 1770-1780. Tuż poniżej szczytu wzniesienia znajduje się kościół parafialny pod wezwaniem Św. Trójcy z XV w., przebudowany w XVII i XVIII w. Na dziedzińcu kościelnym stoi wybudowana w XVIII w. czworoboczna, murowana, dwukondygnacyjna dzwonnica z dzwonem z 1657 r.

Majkowice

Miejscowość położona w Dolinie Pilicy poniżej Bąkowej Góry, na uboczu. Jest to niewielka wioska pozornie nie rzucająca się w oczy. Niemniej jednak zainteresowany turysta od razu dostrzeże wyjątkowość i walor krajobrazowy tego miejsca, które ma bogatą historię. Dowodzą tego zachowane tu pamiątki minionych wieków. Wioska zachowała okolnicowy - średniowieczny układ rozplanowania wsi - zabudowania są położone wokół stawu. W południowej części wsi, przy głównej drodze, znajdują się ruiny renesansowego zamku wzniesionego przez rodzinę Majkowskich w połowie XVI w., później rozbudowanego. Zamek zbudowano z łamanego wapienia i cegły. Najlepiej zachowała się trzykondygnacyjna, narożna baszta; w przyziemiu na rzucie koła, w środkowej kondygnacji jest ośmioboczna, w najwyższej - kwadratowa; w ścianach strzelnice kluczowe i renesansowe ościeże okienne. Wokół ruin zamku znajdują się pozostałości parku przyzamkowego w postaci grupy potężnych dębów Quercus. Teren zamkowy przecina główna droga, którą będziemy się przemieszczać przejeżdżając przez Majkowice. Pozostałości parku przyzamkowego znajdują się po obu stronach drogi. W pobliżu ruin zamku i stawu znajdziemy również stare wierzby białe Alnu alba rozmiarów drzew pomnikowych. Nad brzegiem Pilicy usytuowana jest średniowieczna siedziba Nagodziców - ruiny zamku Surdęga . Do dziś zachowały się skromne, aczkolwiek jeszcze czytelne, pozostałości murowanej budowli – niski nasyp z widocznymi zarysami fundamentów. Wśród podmokłych łąk pomiędzy zabudowaniami wsi a Pilicą znajduje się pozostałość grodziska stożkowego. Gródek ma postać kolistego kopca, otoczonego szeroką fosą i zewnętrznym wałem obwodowym. Jest pozostałością obronnej siedziby rycerskiej.

Na walory kulturowe obszaru Sulejowskiego Parku Krajobrazowego składają się charakterystyczne elementy krajobrazu wiejskiego, stanowiące osobliwość Nadpilicza – kapliczki i krzyże przydrożne, często w otoczeniu zieleni oraz kapliczki nadrzewne, nieliczne już stare drewniane domy – pozostałości budownictwa ludowego, dominanty przestrzenne, a także powszechnie dostępne punkty i płaszczyzny widokowe a także liczne miejsca pamięci narodowej. Nadpilickie lasy noszą ślady licznych walk z czasów I i II wojny światowej; miejsca straceń ofiar terroru upamiętnione są obeliskami i tablicami pamiątkowymi m.in. w: Barkowicach Mokrych, Błogich Szlacheckich, Dąbrowie n/ Czarną, Lubiaszowie, Sulejowie, Zygmuntowie. Z czasów II wojny światowej zachowały się obozowiska stanowiące miejsce schronienie partyzantów. Wzdłuż całej linii brzegowej Pilicy i częściowo Luciąży ciągnie się pas poniemieckich umocnień obronnych z okresu II wojny światowej - Linia Pilicy(Piliza Stellung). W skład umocnień wchodzą: transzeje, okopy, rowy strzeleckie, stanowiska artyleryjskie, bunkry żelbetonowe typu „Tobruk” oraz bunkry amunicyjne.

Wszystkie zachowane elementy wraz z przeszłością historyczną stanowią o tożsamości Sulejowskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższego otoczenia.

W dziejach tego terenu znaczną rolę odegrała Pilica. Poza tym, że stanowiła oś historycznej przestrzeni kulturowej SPK, to już od XVI w. rzeka była wykorzystywana do spławów i żeglugi, m.in. dużymi szkutami spławiano zboże do Gdańska, a od XIX w. pływały pasażerskie parostatki.

Przez teren SPK prowadziły dwa historyczne szlaki kulturowe, które zbiegają się w Sulejowie Podklasztorzu – są to szlak cysterski i piastowska droga romańska. Na obu tych szlakach położony jest zespół pocysterski.

Wybrane obiekty zabytkowe Sulejowskiego Parku Krajobrazowego

1. Obiekty zabytkowe wpisane do rejestru konserwatora zabytków

a) Gmina Sulejów: Sulejów Podklasztorze, zespół klasztorny O.O. Cystersów, ul. Opacka 13

młyn z XVIII, (nr rej. 239)

wieża obronna tzw. Mauretańska z XVIw., (nr rej. 239),

wieża obronna tzw. Opacka z XVIw., (nr rej. 239),

kościół klasztorny z XIII w p.w. św. Tomasza Kantabryjskiego, (nr rej. 239),

klasztor z XIII w. (nr rej. 239)

budynek d. gorzelni z XVIII w (nr rej. 239),

budynek d. mieszkalny z XV w (nr rej. 239),

wieża obronna Attykowa z XVI w (nr rej. 239)

wieża obronna Muzyczna z XV/XVI w (nr rej. 239)

arsenał z XVI/XVII w (nr rej. 239),

wieża bramna tzw. Krakowska z XV w (nr rej. 239),

wieża bramna Rycerska z XVI w (nr rej. 239)

mury obronne XV/XVI w (nr rej. 239)

rekikty pałacu Opata z XVI w (nr rej. 238)

park przykościelny, (nr rej. 429),

stanowisko archeologiczne - cmentarzysko p. średniowieczne (nr rej. 429)

stanowisko archeologiczne - osada, wczesne średniowiecze (nr rej. 400)

b) Gmina Aleksandrów:

dwór XVIII/XIX w Dębowej Górze (nr rej. 255)

park XVIII/XIX w Dębowej Górze (nr rej. 378)

c) Gmina Ręczno:

stanowisko archeologiczne – cmentarzysko, III epoka brązu, Stobnica – Trzymorgi (nr rej.193),

stanowisko archeologiczne – osada, wiek różny (neolit/wczesna epoka brązu, mezozoik – neolit), Stobnica – Trzymorgi (nr rej.193)

Obiekty zabytkowe w ewidencji konserwatorskiej.

1. a) Gmina Sulejów:

park z XX w., Winduga,

układ przestrzenny Winduga, przysiółek do XIII w.

układ przestrzenny – ulicówka, 1231 r. Barkowice Mokre,

cmentarz przy klasztorze O.O. Cystersów, Sulejów ul. Opacka 13,

1. b) Gmina Aleksandrów:

układ przestrzenny XII w. Dąbrowa n/Czarną,

młyn z XX w., Dąbrowa n/Czarną

1. c) Gmina Wolbórz:

cmentarz ewangelicki XIX w., Polichno,

cmentarz ewangelicki  XIX w., Lubiaszów, w lesie

Stanowiska archeologiczne.

Dolina Pilicy wraz z pobocznymi dolinami posiada licznie zachowane ślady pradziejowego osadnictwa związane przede wszystkim z okresem kultury trzcinieckiej i łużyckiej (1500-400 p.n.e.), grobów kloszowych (400-125 p.n.e.), czy kulturą przeworską (250-375 p.n.e.). Najważniejsze skupiska stanowisk archeologicznych występują w rejonie Sulejowa (Owczary) oraz w gminie Ręczno (Stobnica).

Ogółem na terenie parku wyodrębniono 110 stanowisk archeologicznych (osady, ślady osadnictwa, cmentarzyska, obozowiska) ujętych w ewidencji konserwatora zabytków:

1. gm. Aleksandrów – 46 obiektów, gm. Mniszków – 8, gm. Ręczno – 30, gm. Sulejów – 21, gm. Tomaszów Mazowiecki – 4, Wolbórz – 1

ZPKWŁ

Obszary o wybitnych walorach przyrodniczych Sulejowskiego PK i jego otuliny objęto prawną ochroną w postaci 11 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni ponad 620 ha oraz w postaci użytków ekologicznych, pomników przyrody, obszarów Natura 2000.

ZPKWŁ

Mapa Sulejowskiego PK 1-50.000 (wyd. 2021).jpg13.54 MB

Mapa Sulejowskiego PK 1-50.000 (wyd. 2021) str.1.pdf7.16 MB

Mapa Sulejowskiego PK 1-50.000 (wyd. 2021) str.2.pdf29.49 MB

Mapa Sulejowskiego PK na Geoportalu Województwa Łódzkiego

ZPKWŁ

Sulejowski Park Krajobrazowy został utworzony w 1994 r. na podstawie rozporządzenia Wojewody Piotrkowskiego Nr 3/94 z dnia 21 lipca 1994r. (Plan Ochrony Sulejowskiego Parku Krajobrazowego , 2006). Należy wraz z przedborskim i Spalskim Parkiem do Oddziału terenowego Nadpilicznych Parków Krajobrazowych, Wchodzących od 01.01. 2013 r. w skład Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego.

Park obejmuje i ochrania jeden z najcenniejszych fragmentów dorzecza Pilicy w jej środkowym odcinku od okolic Bąkowej Góry po okolice Tomaszowa Mazowieckiego. Symbolem parku (logo) jest wieża Opacka klasztoru Cystersów w Sulejowie. Osią parku jest rzeka Pilica i założony na niej w latach 70-tych Zbiornik Sulejowski. Zalew Sulejowski (znany również jako Zbiornik lub Jezioro Sulejowskie), jest to sztuczny zbiornik retencyjny, utworzony w latach 1969 – 73 poprzez spiętrzenie wody rzeki Pilicy w Smardzewicach, w miejscu, gdzie Dolina Pilicy naturalnie się zwęża. Jest to jeden z największych akwenów wodnych w środkowej Polsce o powierzchni 22 km2, dł. ok. 17 km i szerokości dochodzącej do 2 km. Zbiornik ciągnie się od Sulejowa do Smardzewic. Celem utworzenia zbiornika było zaopatrzenie Łodzi w wodę. Obecnie pełni głównie funkcję turystyczno – rekreacyjną. Stanowi miejsce wypoczynku i rekreacji dla turystów. Są tu liczne plaże, kąpieliska, ośrodki wypoczynkowe, hotele i inne obiekty infrastruktury turystycznej takie jak przystanie wodne i wypożyczalnie sprzętu wodnego. Jest również ostoją wielu gatunków ryb, m.in. szczupak, okoń, leszcz. Park ochrania krajobraz nadrzeczny Pilicy, Czarnej Malenieckiej (Koneckiej), delty Luciąży, śródleśnych strumieni, np. strugi Młynki czy Rosochy. W SPK znajduje się fragment najlepiej zachowanego koryta Pilicy charakteryzujący licznymi, naturalnymi i malowniczymi meandrami. Doliny rzek przepływających przez tereny Parku są niezastąpionymi refugiami faunistycznymi (zwłaszcza ptasimi) oraz florystycznymi. Pozornie nizinne tereny poprzecinane są dolinami i wąwozami przez co mają charakter pagórkowaty z wyraźnymi obniżeniami dna dolin oraz wzniesionymi brzegami odsłaniającymi widoki na otaczające tereny. Na krajobraz SPK składają się również wartości kulturowe. Wody Pilicy stanowiły niegdyś zaczątek pierwszych osiedli ludzkich. W ich sąsiedztwie rozwijała się kultura, która na przestrzeni wieków pozostawiła po sobie ślady w krajobrazie t.j. ruiny zamków, stare kościółki, cmentarzyki. Tradycje i zwyczajach środkowego Nadpilicza są nadal pielęgnowane i przekazywane z pokolenia na pokolenia.

Największą powierzchnię zajmują lasy, które stanowią łącznie 11 840 ha ( 69,5 %). Łąki i pastwiska zajmują 836 ha (4,9%) parku, wody powierzchniowe zajmują 2063 ha (12,2%) – w tym na rzeki przypada 163 ha (1%). W skład parku wchodzi również Jezioro Sulejowskie o powierzchni 1900 ha ( 11,2%) oraz fragment doliny środkowej Pilicy, na odcinku od okolic Przedborza po Tomaszów Mazowiecki.

Plan Ochrony

Plan ochrony Sulejowskiego Parku Krajobrazowego jest dostępny w siedzibie Zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych w Moszczenicy.

Składa się z dwóch operatów:

• Operat generalny cz. 1
• Operat generalny cz. 2
  
  

Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego.pdf186.14 KB

ZPKWŁ

ZPKWŁ

Baza noclegowa

Restauracja „Parkowa”, Przedbórz, ul.Krakowska1, tel. 44 781-21-02

„Dworek nad Stawami”, Wola Przedborska 8, 97-570 Przedbórz, tel. 44 781-52-05

Szkolne Schronisko Młodzieżowe, Przedbórz, ul.Mostowa 37b, tel. 44 781-20-61

Centrum Japońskich Sportów i Sztuk Walki „Dojo- Stara Wieś”, Stara Wieś 1, 97-570 Przedbórz, tel. 44 747 07 40

Gastronomia

Restauracja „Parkowa”, Przedbórz, ul.Krakowska1

Restauracja „Bajka”, Dobromierz, ul.Włoszczowska 8

Bar „Rogatka”, Krasocin, ul.Wyzwolenia 14

Pizzeria „Finezja”, Przedbórz, ul.Rynek

Agroturystyka

Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne „Chata u brata”, Krzętów, ul.Dolna 80, tel. 44 787 19 48

Agroturystyka „Samuraj”, Kajetanów 22, tel. 601 509 534

Gospodarstwo Agroturystyczna „Agnieszka”, Kluczewsko, ul.1 Maja, tel. 692 066 942

Agroturystyka „Iwona”, Łapczyna Wola, tel. 662 452 770

Domki Letniskowe „Leśna Przystań”, Ciemietniki, tel. 662 589 694

Gospodarstwo Agroturystyczne Magdalena Auguścik, Przedbórz, ul.Krakowska 18, tel. 44 781 29 79

Gospodarstwo Agroturystyczne Stadnina Koni Alfred Strychalski, Rączki 9, tel. 608 019 106

Gospodarstwo Eko - agroturystyczne "Danielówka" Ciemiętniki 1, tel. 501520514

Wypożyczalnie kajaków

Domki Letniskowe „Leśna Przystań”, Ciemiętniki, tel. 662 589 694

Agroturystyka „Samuraj”, Kajetanów 22, tel. 601 509 534

PPHU „Elko”, Przedbórz, ul.Brzozowa 35, tel. 604 689 431

Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne „Chata u brata”, Krzętów, ul.Dolna 80, tel. 44 787 19 48

ZPKWŁ

Wartości przyrodnicze, dla których ochrony został powołany Przedborski Park Krajobrazowy są zharmonizowane z tradycyjnie ukształtowanym tutaj krajobrazem kulturowym. Wśród elementów i cech pokrycia kulturowego należy zwrócić szczególną uwagę na: zabytkowe zespoły i obiekty architektury - sakralne, dawne dwory z założeniami parkowymi, , grupę zagród o unikalnej już, tradycyjnej formie z wieloma starymi drzewami, budyneczki suszarni tytoniu wznoszone z kamienia i cegły, liczne krzyże przydrożne, kapliczki wraz z towarzyszącymi im drzewami i krzewami, a także powszechnie dostępne punkty i płaszczyzny widokowe. Dominująca część obszaru Parku i jego otuliny pokryta jest lasami. Najbardziej urozmaicone pod względem rzeźby są partie Pasma Przedborsko Małogoskiego. O wartościach kulturowych obszaru świadczą też obiekty archeologiczne, zwłaszcza w dolinie Pilicy i Czarnej Włoszczowskiej. Obszar PPK na przestrzeni dziejów stanowił niejednolity teren pod względem administracji państwowej i kościelnej. Przynależał do dwóch jednostek administracyjnych, a Pilica stanowiła naturalną granicę. W przeszłości wzdłuż rzeki biegła granica między ziemiami Wielkopolską i Małopolską.

Nasycenie zabytkowymi obiektami kultury materialnej i duchowej jest stosunkowo niewielkie, zwłaszcza jeśli chodzi o obiekty sprzed XIX w. Jednak na podstawie tych zachowanych obiektów dóbr kultury czy ruin możemy wnioskować o dawnej świetności tego terenu. Stanowią one wielki walor, świadczą o spuściźnie i tradycji regionu. Na obszarze tym zachowały się miejsca tradycyjnej zabudowy małomiasteczkowej (Przedbórz, Oleszno), historyczne zespoły wiejskie ( Policzko, Gaj Policzko, Góry Mokre, Kajetanów, Ruda Pilczycka, Boża Wola, Stara Wieś, Stanowiska, Pilczyca, Żeleźnica) oraz wsie o wyróżniającym się układzie rozplanowania (Bobrowniki, Góry Suche, Skąpe, Oleszno, Komorniki, Januszewice, Ruda Pilczycka). Niewątpliwie najważniejszym obszarem dla tego regionu jest Przedbórz, zaliczany do jednych z najstarszych miejscowości, posiadający walory historyczne w skali kraju.

Zabytki kulturowe w Przedborskim Parku Krajobrazowym według miejscowości.

Miasto Przedbórz

1. Kościół parafialny p.w. św. Aleksego z XIV w., położony na wzgórzu, w najwyższym punkcie miasta. Pierwotny z 1287 r. był fundacją Bolesława Wstydliwego. Obecny zbudowany przez króla Kazimierza Wielkiego z 1341 r. Kościół w stylu gotyckim, w ciągu wieków wielokrotnie przebudowywany, obecnie w większości barokowy.
2. Domy mieszkalne o charakterze zabytkowym: zajazd pocztowy przy ulicy Koneckiej 20, murowany z XVII/XVIII w., z tego samego okresu karczma róg Pocztowej i Kieleckiej, murowana, obecnie siedziba Muzeum Ludowego Ziemi Przedborskiej, murowane kamieniczki z XVIII/XIX w., niegdyś okalające rynek z czterech stron, obecnie tylko od strony wschodniej i częściowo północnej. Domy murowane przy ul. Kieleckiej nr 5 i 7 z XIX w.. Dom murowany przy ul. Koneckiej 16 z XVIII w., domy murowane przy ul. Mostowej 23 z XIX w. i 25 z XVIII w., domy murowane przy ul. Pocztowej 4 z XVIII/XIX w., nr 6 z poł. XIX w., nr 12 i 17/19 z pierwszej połowy XIX w.
3. Ratusz miejski przy ul. Mostowej 29, budowany w latach 1826 – 30, murowany, późnoklasycystyczny, piętrowy. Obecnie siedziba władz Miasta i Gminy.
4. Fragmenty ruin Zamku Kazimierzowskiego z XIV w. przy ul. Podzamcze 11 i Koneckiej 2.
5. Kapliczki przydrożne tzw. choleryczne na granicy miasta z XVIII w., mające chronić przed epidemią cholery: przy ul. Podzamcze na prawym brzegu rzeki, przy drodze do Końskich – obie w formie kolumn na cokołach zwieńczone kapliczkami z wnękami pod daszkiem z pierwszej połowy XIX w., nieopodal Cmentarza Żydowskiego, dojście od ulicy Kanałowej, przy wjeździe do miasta od strony Kielc ( kapliczka słupowa św. Barbary ).

Żeleźnica (gm. Przedbórz) - Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja, murowany z 1869-70 r., organistówka drewniana z ok. 1900 r. W sąsiedztwie cmentarza rzymsko-katolickiego jest chałupa wybudowana z drewna opałowego ciętego na „cegły”, ewenement budownictwa nigdzie nie spotykany. (obecnie niestety ściany zostały prawie w całości pokryte przez właściciela sidingiem); Obelisk Kazimierza Wielkiego, upamiętniający fakt złamania nogi przez władcę na polowaniu w tutejszych lasach, w wyniku którego nastąpił zgon ostatniego króla z dynastii Piastów. Pomnik został wystawiony przez Zespół Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.

Góry Mokre (gm. Przedbórz) - Na nowej kapliczce rzeźba ludowa św. Jana Nepomucena z XVIII w.

Rączki (gm. Kluczewsko) - wieś ta w XVII w. stanowiła własność sławnego pisarza Jana Chryzostoma Paska, który ożenił się z wdową Łęcką, właścicielką Rączek. Z dawnego zespołu dworskiego zachowały się ruiny murowane z poł. XIX w., budynek gospodarczy mur – drewno z I poł. XIX w., park krajobrazowy o pow. 2,5 ha, na niewielkim cieku jest tu też zarośnięty staw o pow. 0,2 ha. (obecnie w rękach prywatnych ). Kościół parafialny p.w. św. Trójcy , murowany, budowany w latach 1864 – 65.

Łapczyna Wola (gm. Kluczewsko) - ruiny zboru ariańskiego, murowane z II poł. XVII w., zniszczone w 1754 r.

Dobromierz (gm. Kluczewsko) - szczątki parku krajobrazowego o pow. 3,5 ha, w tym 1,6 ha wód 9 obecnie wyschnięte i zarośnięte) i dwór z XVIII w. ze śladami założenia regularnego; dwór spłonął w 1993r.; aleja lipowa – pomnik przyrody – doprowadzająca do parku.

Stanowiska (gm. Kluczewsko) - Kościół parafialny p.w. św. Jakuba z XIV/XV w., przebudowany w XVII w., z zegarem słonecznym na wieży., kuźnia murowana kamienna z końca XIX w.

Kluczewsko (gm. Kluczewsko) - Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca, murowany, wybudowany w latach 1797 – 1813. Przy kościele murowana plebania z 1920 r.
Zabudowania dworskie z XIX w., w tym wozownia oraz założenie parkowe z XVII w.

Oleszno (gm. Krasocin) - Kościół parafialny p.w. NPM murowany z 1643 – 85 r., wczesnobarokowy z wystrojem wczesnobarokowym; znajdują się tu relikty dworu z XVI w. oraz park z dworem murowanym i układem wodnym z XVIII/XIX w. , opasany fosą, ze śladami założenia regularnego., zabudowania folwarczne murowane z XIX w.

Wola Świdzińska (gm. Krasocin) - Zespół dworski z XIX w., resztki założenia parkowego.

Lasocin (gm. Łopuszno) – ruiny XIX w. pałacu Niemojewskich. Park otaczający ruiny posiada ciekawe gatunki drzew (miłorząb dwuklapowy, jesion – forma zwisła, jarząb szwedzki).

Wiersze wybrane - Tadeusz Tutak.doc71.5 KB

ZPKWŁ

• FLORA
  >ZBIOROWISKA LEŚNE
  >ZBIOROWISKA ŁĄK, MURAW KSEROTERMICZNYCH I TORFOWISK
  >MSZAKI
  >POROSTY
  >ROŚLINY NACZYNIOWE
• FAUNA
• FORMY OCHRONY PRZYRODY
  >POMNIKI PRZYRODY
  >REZERWATY PRZYRODY
         >BUKOWA GÓRA
         >MURAWY DOBROMIERSKIE
         >PISKORZENIEC
         >CZARNA RÓZGA
         >OLESZNO
         >EWELINÓW
  >OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
  >UŻYTKI EKOLOGICZNE
  >OBSZARY NATURA 2000
  >OCHRONA GATUNKOWA ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW

FLORA

Według podziału geobotanicznego W. Szafera z 1972 r. Przedborski Park Krajobrazowy należy do następujących regionów geobotanicznych: poddział A4 - Pas Wyżyn Środkowych, Kraina Świętokrzyska: Okręg Chęciński, Okręg Konecki, Okręg Przejściowy Włoszczowsko-Jędrzejowski oraz Kraina Północne Wysoczyzny Brzeźne: Okręg: Łódzko-Piotrkowski

ZBIOROWISKA LEŚNE

Lasy położone w PPK i jego otulinie zajmują ogólną powierzchnię 16585 ha powierzchni, co stanowi 46,1% tego obszaru (lesistość samego parku 64%). Główne zbiorowiska leśne występujące w PPK i jego otulinie to: kontynentalny bór mieszany i suboceaniczny bór sosnowy świeży stanowiące istotną część lasów gospodarczych. W obszarze Parku stwierdzono również występowanie innych zbiorowisk, takich jak: łęg olszowo-jesionowy, bór bagienny, dąbrowa świetlista i grąd subkontynentalny.

Dominującą grupa siedlisk są siedliska borowe, z przewagą świeżych. Występują tu: bór świeży, bór mieszany świeży, lasy mieszane świeże i lasy świeże (65,1% powierzchni zalesionej). Siedliska o wysokim stopniu uwilgotnienia obejmujące: olsy, olsy jesionowe, lasy bagienne i bory bagienne zajmują 12,7% powierzchni wszystkich lasów.

Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, a na siedliskach wilgotnych dominuje olsza czarna. Inne spotykane w tutejszych lasach to proporcjonalnie: brzoza, dąb, jodła, jesion, buk, modrzew, grab, świerk, robinia i klon.

ZBIOROWISKA ŁĄK, MURAW KSEROTERMICZNYCH I TORFOWISK

Obok zespołu roślinności leśnej na terenie PPK występują cenne zbiorowiska roślinności łąk i muraw kserotermicznych oraz torfowisk. Łaki porastają doliny rzek Parku oraz naturalne obniżenia terenu z dużym stopniem uwilgotnienia. Do cennych fitocenoz łąk należy zespół ostrożenia warzywnego i łąkowego oraz rdestu wężownika. Na szczególną uwagę zasługują tereny muraw kserotermicznych, które cechuje niezwykłe bogactwo florystyczne. Oprócz występowania na terenie rezerwatu Murawy Dobromierskie, możemy je spotkać w okolicy miejscowości Góry Suche, Stara Wieś i Mojżeszów. Najczęściej występującym zbiorowiskiem jest zespół rutewki mniejszej i szałwi łąkowej. Niemniej ważne i cenne w skali Parku, ale i kraju, są zbiorowiska roślinności torfowiskowej, które możemy spotkać w rezerwacie torfowiskowym Piskorzeniec oraz w kilku następnych miejscach położonych w Niecce Zabrodzkiej.

MSZAKI

Flora mszaków Przedborskiego Parku Krajobrazowego liczy 167 gatunków, w tym 36 wątrobowców i 131 mchów. Spośród nich specjalnej troski wymaga 29 gatunków.

POROSTY

Świat porostów PPK liczy 155 gatunków. Składają się na nią gatunki należące do następujących grup siedliskowych: epifity, porosty naziemne, epility, epiksylity oraz porosty występujące na mchach. Spośród występujących na terenie Parku gatunków porostów 31 gatunków podlega ścisłej ochronie gatunkowej.

ROŚLINY NACZYNIOWE

W Przedborskim Parku Krajobrazowym występuje 954 gatunków roślin naczyniowych, a wśród nich gatunki podlegające ochronie gatunkowej ścisłej i częściowej oraz te, które znalazły się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.

Odnotowano występowanie 66 gatunków chronionych, w tym 54 całkowicie i 12 częściowo.

Gatunki z czerwonej listy roślin naczyniowych w Polsce reprezentowane są przez 31 taksonów, z czego: 5 gatunków ginących (miłek szkarłatny, wiśnia karłowata, sasanka wiosenna, wierzba borówkolistna, fiołek torfowy), 20 gatunków zagrożonych i 6 rzadkich (turzyca rozsunięta, buławnik wielkokwiatowy, rosiczka okrągłolistna, zaraza gałęzista, wierzba borówkolistna, tobołki przerosłe). Na terenie parku występują 3 gatunki, ściśle chronione w skali Europy. Są to: obuwik pospolity, salwinia pływająca, sasanka otwarta.

Rośliny chronione w PPK.pdf55.62 KB

ZPKWŁ

Mapa Przedborskiego PK 1-40.000 (wyd. 2021).jpg12.53 MB

Mapa Przedborskiego PK 1-40.000 (wyd. 2021) str.1.pdf5.55 MB

Mapa Przedborskiego PK 1-40.000 (wyd. 2021) str.2.pdf51.99 MB

Mapa Przedborskiego PK na Geoportalu Województwa Łódzkiego

ZPKWŁ

Przedborski Park Krajobrazowy został powołany uchwałami Wojewódzkich Rad Narodowych w Piotrkowie Trybunalskim – 27.05.1988 r. i w Kielcach – 10.06.1988 r. Stan prawny Parku, nadany powyższymi aktami, został uaktualniony rozporządzeniami nr 4/98 Wojewody Piotrkowskiego z dnia 30 czerwca 1998 roku i Wojewody Kieleckiego nr 12/98 z dnia 23 czerwca 1998 roku, a następnie rozporzadzeniami Nr 9/2002 Wojewody Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. i Nr 87/2005 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 14 lipca 2005r. oraz uchwałą Nr XXVIII/545/12 sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 25 września 2012 w sprawie utworzenia samorządowej wojewódzkiej jednostki organizacyjnej pod nazwą "Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego" oraz nadania jej statutu.

Powierzchnia parku – 16553 ha
Powierzchnia otuliny – 18466 ha (Przedborski Obszar Chronionego Krajobrazu)

Położenie administracyjne parku i otuliny:

• Województwo łódzkie:
• powiat radomszczański
• gmina: Przedbórz, Wielgomłyny, Masłowice, Żytno
• Województwo świętokrzyskie:
• powiat włoszczowski
• gmina: Kluczewsko, Krasocin
• powiat konecki
• gmina: Słupia Konecka, Fałków
• powiat kielecki
• gmina Łopuszno

Położenie geograficzne:

Przedborski Park Krajobrazowy leży na pograniczu pasa wyżyn i nizin, w obrębie Wyżyny Małopolskiej. Od północy graniczy bezpośrednio z Wzniesieniami Południowomazowieckimi, leżącymi w obrębie Nizin Środkowopolskich.

Na podstawie podziału fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego obszar PPK i obszar POCHK leżą w środkowej części makroregionu zwanego Wyżyną Przedborską, która stanowi północno-zachodni fragment podprowincji Wyżyna Środkowomałopolska w prowincji Wyżyna Małopolska.

W obrębie Wyżyny Przedborskiej wyróżnia się cztery mezoregiony leżące na terenie PPK:

1. pólnocno-zachodnia część Pasma Przedborsko-Małogoskiego
2. północna część Niecki Włoszczowskiej
3. zachodnia część Wzgórz Łopuszańskich
4. południowy fragment Wzgórz Opoczyńskich

WALORY KRAJOBRAZOWE

Park odznacza się dużą zmiennością budowy geologicznej i rzeźby terenu, co wpływa na zwiększone zróżnicowanie innych elementów środowiska przyrodniczego: gleb, wód podziemnych i powierzchniowych, mikroklimatu, szaty roślinnej i świata zwierzęcego. W wyniku tych zróżnicowań powstał malowniczy krajobraz, odznaczający się dużą różnorodnością i pięknymi punktami widokowymi.

Ochrony wymagają walory przyrodniczo-krajobrazowe, głównie najbardziej naturalnych terenów w dolinie Pilicy i jej dopływów, rozległe kompleksy leśne i borowe (pozostałości Puszczy Pilickiej) oraz pasmo wypiętrzeń jurajskich i kredowych . Na terenie Parku i Przedborskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu znajdują się bogate i dobrze wykształcone zbiorowiska szaty roślinnej: torfowiskowe, szuwarowe, wodne, murawy kserotermiczne itp. Występują tutaj liczne stanowiska gatunków chronionych, a także zagrożonych wyginięciem, znajdujących się na czerwonej liście roślin zagrożonych w Polsce.

Na terenie parku i jego otuliny, w miejscach gdzie zachowały się unikatowe fragmenty krajobrazu i występuje obfitość gatunkowa flory i fauny, utworzono 6 rezerwatów przyrody:

• leśny „Bukowa Góra” chroniący stary naturalny las bukowy, porastający wapienne wzniesienie,
• stepowy „Murawy Dobromierskie” chroniący kserotermiczne murawy pochodzenia antropogenicznego, ciekawe ze względu na rzadkość występowania w Środkowej Polsce,
• leśny „Oleszno”, w którym poddano ochronie duży kompleks leśny zbudowany z mozaiki łęgu jesionowo-olszowego, grądu niskiego i olsu,
• torfowiskowy „Piskorzeniec” duży rezerwat chroniący trzy zespoły przyrodnicze, w tym środowisko zarastających stawów rybackich, torfowiska typu wysokiego oraz podmokłe siedliska borowe i leśne,
• leśny „Czarna Rózga” rezerwat chroniący las mieszany będący mozaiką olsów, grądów, boru jodłowego i bagiennego oraz łęgu.
• w 2006 roku utworzono rezerwat leśny „Ewelinów” położony w otulinie PPK i chroniący bogatą roślinność runa lasu grądowego.

Na terenie parku występuje około 900 gatunków roślin naczyniowych, ok. 10 tys. gatunków owadów, 22 gatunki ryb, 10 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, ponad 100 gatunków ptaków lęgowych oraz 39 gatunków ssaków.

PLAN OCHRONY PRZEDBORSKIEGO PK

Plan ochrony Przedborskiego Parku Krajobrazowego jest dostęny w siedzibie Parku:

1. Krakowska 28,
   97-570 Przedbórz

składa się z 12 operatów:

• generalny cz. 1
• generalny cz. 2
• ochrony flory
• ochrony fauny
• ochrony walorów kulturowych i krajobrazowych
• ochrony ekosystemów leśnych
• ochrony zasobów i ekosystemów wodnych i torfowiskowych
• ochrony walorów przyrody nieożywionej i gleb
• ochrony walorów rekreacyjnych
• zagospodarowania przestrzennego
• zagadnień społeczno - gospodarczych
• sozologiczny

Uchwała Sejmiku Województwa Łódzkiego w sprawie utworzenia ZPKWŁ

Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego.pdf186.14 KB186.14 KB186.14 KB

Rozporządzenie Wojewody Świetokrzyskiego.pdf975.22 KB975.22 KB

ZPKWŁ