Grubodziób to największy ptak z rodziny łuszczaków gnieżdżący się w Polsce. Jest nieco mniejszy od szpaka. Charakteryzuje się dużą głową, potężnym dziobem oraz nieproporcjonalnie krótkim ogonem. Głowa i brzuch ptaka są beżowo-pomarańczowe, kark szary, grzbiet ciemnobrązowy. Wokół dzioba widoczna czarna plama. Skrzydła są ciemne, z biało beżową pręgą oraz granatowym połyskiem na lotkach, nogi różowe. Dziób grubodzioba zmienia barwę: w okresie godowym jest niebieskawoszary, w szacie spoczynkowej - jasnobeżowy. Samiec jest intensywniej ubarwiony od samicy.
Grubodziób, fot. Krzysztof Pira
Ptak ten prowadzi dość skryty tryb życia – trudno go zaobserwować wśród koron drzew, szybko się płoszy. Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, preferuje stare grądy z dębem, grabem, bukiem, wiązem i jesionem. Lubi także drzewa owocowe, takie jak wiśnie i czereśnie.
Występowanie grubodzioba związane jest z obecnością suchych nasion drzew, pestek i orzechów, które stanowią podstawę jego pokarmu. Dietę uzupełnia pączkami drzew i owadami (którymi karmi także pisklęta). Zimą odwiedza nieraz karmniki, skąd wybiera nasiona słonecznika i orzechy.
Dziób grubodzioba ma specyficzną budowę. Rowki i listewki w jego wnętrzu umożliwiają odpowiednie ułożenie i przytrzymanie zjadanego nasiona. Masywny dziób z silnymi mięśniami szczęk, wytwarzającymi nacisk 50-70 kg, jest w stanie zgnieść nawet twarde pestki czereśni czy łupiny czeremchy.
Grubodzioby tworzą monogamiczne pary. Wyprowadzają jeden lęg w roku na przełomie maja i czerwca. W Polsce nieliczny, gatunek ten objęty jest ścisłą ochroną.
Podlot grubodzioba, fot. Kinga Nowak
Oprac. K. Nowak
